बर्दिया । विश्वव्यापी रूपमा फैलिएको कोरोना भाइरस कोभिड -१९ को पहिलो र दोस्रो लहर देखी लकडाउनका कारणले देशको अर्थतन्त्रमा धेरै असर गरेको छ ।
लकडाउनले मेन्था खेती गरि आय-आर्जन गरि घरपरिवार चलाउदै आउनुभएका किसानहरु उत्पादित मेन्था तेल उचित मुल्यमा बिक्री नहुँदा दुखी हुनुभएको छ ।
मेन्था तुल्सि परिवारको एक प्रकारको सुगन्धित जडिबुटी हो । जिल्लाको मधुवन नगरपालिका वडा नं.-१ भित्र १५ बिगाहा ५ कठ्ठामा ६३ जना किसानले मेन्था खेति गर्नुभएको छ ।
एक सर्भे अनुसार १ कठ्ठामा ३ हजार ९ सय ८५ रुपैयाँँ लगानी हुन्छ भने उत्पादन आम्दानी ६ हजार आउछ र खुद नाफा २ हजार हुन्छ ।
किसानहरुले उत्पादन गरेका मेन्था तेल शिव वहुउदेश्यीय सहकारी संस्था लि.मधुवन नगरपालिका वडा नं.- १ ले व्यापारीसंग समन्वय गरि बिक्री गर्ने गरेको सहकारी संस्थाका अध्यक्ष तथा मेन्था प्राविधिक राम बहादुर थापाले जानकारी दिनुभयो ।
मेन्था खेती पुस माघमा लगाउने नगदे बाली हो । चार महिनामा तयार हुने मेन्था खेतीलाई बैकल्पिक खेतीको रूपमा लिइन्छ ।
पशुचौपाया, जंगली जनावरले नखाने हुँदा र किरा फ्ट्याङ्ग्रा समेत नलाग्ने हुँदा यहाँका किसानहरु मेन्था खेती तर्फ आकर्षित हुनुभएको हो ।
मेन्था कृषक बृजालाल थारु
"लकडाउनले गर्दा हामी कृषक मर्कामा परेका छौँ । १३ कठ्ठामा मेन्था खेती गर्दै आएको छु, दुई वर्षसम्म भएको लगातारको लकडाउनले गर्दा मेन्था तेलको दर-रेट घटेकाले दुखी भएको छु ।" मेन्था खेति २३ वर्षदेखि गर्दै आउनु भएका कृषक बृजालाल थारु भन्नु हुन्छ, "पहिले प्रति किलो २ हजार ५ सय रुपैयाँँमा बिक्री हुन्थ्यो भने लकडाउन भएपछि अहिले १ हजार ५ सय रुपैयाँँमा बेच्न बाध्य छौँ । मेन्था खेती कृषकलाई सरकारले उचित बजार व्यवस्थापन गरिदिएको भए अझ राम्रो हुन्थ्यो र हामी उत्साही हुने थियौँ । मेन्था खेतीबाट राम्रो आम्दानी हुने गरेको छ । धान, गहुँ भन्दा बढि आम्दानी हुने गरेको छ । यसको आम्दानीबाट मैले छोरीलाई ब्याचलर पढाईरहेको छु ।"
कृषक बृजालाल थारु अगाडि भन्नुहुन्छ, "एक बिगाहा खेत किनेको छु, मेन्था पेल्ने टंकि किनेको छु र ५ जना परिवार राम्रोसँग पालिएका छौँ ।"
मेन्था कृषक राम रतन थारु
अर्का मेन्था कृषक राम रतन थारु भन्नुहुन्छ, "मैले ५ बर्षदेखि खेति गर्दै आईरहेको छु, राम्रो आम्दानी पनि छ । मेन्था खेतीबाट र अन्य खेतिबाट १४ परिवार पालिरहेको छु तर लकडाउनले गर्दा पोहर सालदेखि मेन्थाको तेलको भाउ घटेकोले मर्कामा परेको छु । सरकारले हामी जडिबुटी खेति गर्ने किसानको मर्म बुझिदिए हुन्थ्यो ।"
मेन्था कृषक छुनुवा थारु
अर्का मेन्था कृषक छुनुवा थारु भन्नुहुन्छ, "यो खेति धेरै राम्रो छ । न पशुचौपाया न जंगली जनावरले खाने आम्दानी राम्रो हुने मैले ४ कठ्ठा लगाएको मेन्थाले मैले ४ जना पालिरहेको छु, छोराछोरी पढएको छु । ११ बर्षदेखि मेन्था खेती गर्दै आएको छु र सन्तुष्ट छु । मेरो दुखेसो भनेको लकडाउनले गर्दा मेन्था तेलको दररेट तलमाथि हुने गरेकोले मन दुख्छ ।"
शिव वहुउदेश्यीय सहकारी संस्थाका अध्यक्ष तथा मेन्था प्राविधिक राम बहादुर थापा
मेन्था खेतीबाट धानबाली र गहुँबाली भन्दा राम्रो आम्दानी हुने गरेको सहकारी संस्थाका अध्यक्ष तथा मेन्था प्राविधिक राम बहादुर थापा बताउनु हुन्छ । मेन्था तेलको बजार भाउमा आउने उतारचढावका कारण धेरै किसानहरुले मेन्था खेती छोडिसकेका छन । सरकारले किसानलाई बजारीकरणको लागि सहजीकरण गरिदिने हो भने बिचौलियाको चलखेल हट्ने र मेन्था खेती दिगो हुने सहकारी संस्थाका अध्यक्ष तथा मेन्था प्राविधिक थापा बताउनु हुन्छ ।
